Το πρώτο του ματς στη league phase του Europa League δίνει απόψε ο ΠΑΟΚ, που υποδέχεται τη Μακάμπι Τελ Αβίβ στις 19:45, στην Τούμπα. Μια αναμέτρηση που αποτελεί την πρώτη που θα αγωνιστεί ομάδα του Ισραήλ στη League Phase κάποιας διοργάνωσης της UEFA, μέσα στον γενικότερη κατακραυγή και την έκταση που έχει πάρει ο πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας.
Μια εμπόλεμη κατάσταση, που σε αντίθεση με τις ομάδες της Ρωσίας, που αποκλείστηκαν μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η UEFA και η FIFA επιτρέπει στις ισραηλινές ομάδες παραμένουν ενεργές στην Ευρώπη, παρά τη συνεχιζόμενη βία στη Γάζα και τις καταγγελίες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και από τον ΟΗΕ.
Η UEFA φαίνεται να αναθεωρεί τη θέση της και πληροφορίες αναφέρουν πως αναμένεται ακόμα και ψηφοφορία μεταξύ των μελών της. Στο μεταξύ, η πίεση υπήρχε ήδη: κινητοποιήσεις από φιλάθλους, οργανωμένα κινήματα, αλλά και δημόσιες τοποθετήσεις διασημοτήτων – από τον Ερίκ Καντονά μέχρι καλλιτέχνες και ηθοποιούς – είχαν ζητήσει εδώ και χρόνια αλλαγή.
Από αυτή την ένταση προκύπτει ένα νέο κρίσιμο ερώτημα: Μήπως ήρθε η ώρα για επιβολή κυρώσεων στις ισραηλινές ομάδες και τις εθνικές τους ομάδες που αγωνίζονται στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις;
Σε έναν κόσμο όπου τα όρια μεταξύ του σωστού και του λάθους πολλές φορές βαραίνουν πάνω στο αίμα και τη βία, η στιγμή για λήψη αποφάσεων φαντάζει αναπόφευκτη. Όπως η Ευρώπη είχε δεχθεί τις ισραηλινές ομάδες στα μέσα της δεκαετίας του ’70 και τις ενσωμάτωσε πλήρως τη δεκαετία του ’90, ίσως τώρα να χρειάζεται να επανεξετάσει αυτή την πολιτική. Η συζήτηση αυτή αποκτά ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα σε μια εποχή που περισσότερες.
Ορισμένες γενικές γνώσεις
Αν εξετάσει κανείς τα καθαρά γεωγραφικά δεδομένα, η συμμετοχή του Ισραήλ στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις δεν είναι αυτονόητη. Παρότι η χώρα έχει ακτές στη Μεσόγειο, βρίσκεται στην Ασία, όπως και οι γειτονικές χώρες της περιοχής – ο Λίβανος, η Συρία και τμήματα της Αιγύπτου.
Το σύγχρονο κράτος του Ισραήλ ιδρύθηκε το 1948, λίγο μετά το Ολοκαύτωμα και τη λήξη του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Την ίδια χρονιά δημιουργήθηκε και η Ισραηλινή Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (IFA – Israeli Football Association), σηματοδοτώντας την οργανωμένη πορεία του ποδοσφαίρου στη νέα χώρα.
Γεωγραφικά, το Ισραήλ ανήκει στη Δυτική Ασία και συνορεύει με Λίβανο, Συρία και Ιορδανία – χώρες των οποίων οι ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες συμμετέχουν σε ασιακές διοργανώσεις και οι ομάδες τους αγωνίζονται σε Ασιατικές λίγκες και Πανασιατικούς Αγώνες.
Ωστόσο, η ιστορία του Ισραήλ στον ποδοσφαιρικό χάρτη ξεκινάει από τη δημιουργία της IFA, που ενσωμάτωσε την προηγούμενη Παλαιστινιακή Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία. Στο νέο πλαίσιο συμμετείχαν τόσο εβραϊκές όσο και αραβικές ομάδες. Ο οργανισμός λειτουργούσε σχεδόν ανεξάρτητα, υπό την εποπτεία των Βρετανών, που τότε είχαν τον έλεγχο της περιοχής και είχαν παράδοση στην οργάνωση του ποδοσφαίρου.
Η πορεία του Ισραήλ από την Ασία στην Ευρώπη
Το 1948, παράλληλα με την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, δημιουργήθηκε και η Ισραηλινή Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (IFA). Η νέα ομοσπονδία αποτέλεσε διάδοχο της Football Association of Palestine, που είχε συσταθεί το 1928 σε εδάφη υπό βρετανική εντολή και περιλάμβανε τόσο εβραϊκούς όσο και αραβικούς συλλόγους. Το 1956, η IFA εντάχθηκε στην Ασιατική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (AFC), αρχίζοντας έτσι τις διεθνείς της δραστηριότητες σε ασιατικό πλαίσιο.
Από νωρίς, οι ισραηλινές ομάδες άρχισαν να ξεχωρίζουν στο Ασιατικό Κύπελλο Εθνών. Το Ισραήλ κατέκτησε τη δεύτερη θέση το 1956 και ξανά το 1960, ενώ το 1964, ως διοργανώτρια χώρα, στέφθηκε πρωταθλήτρια. Το 1968 τερμάτισε τρίτο, και το 1972 επρόκειτο να φιλοξενήσει και πάλι τη διοργάνωση, όμως αναγκάστηκε να αποσυρθεί.
Ο κύριος λόγος της απομάκρυνσης από την AFC ήταν πολιτικός: ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’50, αρκετές ομάδες από αραβικές και μουσουλμανικές χώρες αρνούνταν να αντιμετωπίσουν το Ισραήλ, φαινόμενο που επαναλαμβανόταν και σε διοργανώσεις της FIFA. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η προκριματική φάση για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1958, όπου Τουρκία, Ινδονησία και Σουδάν αρνήθηκαν να παίξουν με τους Ισραηλινούς. Τελικά, το 1974 η AFC ψήφισε την αποβολή του Ισραήλ, με 17 χώρες υπέρ, 6 κατά και 13 να απέχουν.
Μετά από αυτή την απόφαση, το Ισραήλ αναζήτησε τρόπους συμμετοχής σε άλλες διοργανώσεις. Από το 1976 έως το 1994, οι ισραηλινοί σύλλογοι αγωνίστηκαν στο Κύπελλο Ιντερτότο της UEFA, μια διασυλλογική διοργάνωση που διεξαγόταν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Από το 1992, οι ισραηλινές ομάδες επεκτάθηκαν και σε άλλες ευρωπαϊκές διοργανώσεις, ενώ το 1994 η IFA έγινε πλήρες μέλος της UEFA, σηματοδοτώντας την οριστική ένταξη του Ισραήλ στο ευρωπαϊκό ποδοσφαιρικό περιβάλλον.
Παρόμοια διαδρομή ακολούθησαν και άλλες ομοσπονδίες αθλημάτων, που είχαν αντιμετωπίσει αντίστοιχες πολιτικές αντιδράσεις. Το 1962, για παράδειγμα, η Ινδονησία, διοργανώτρια των Πανασιατικών Αγώνων, απέκλεισε το Ισραήλ για να μην προκαλέσει τις αραβικές χώρες, ενώ το 1978 η χώρα τιμωρήθηκε με πλήρη αποβολή από τη διοργάνωση σε όλα τα αθλήματα. Παρ’ όλα αυτά, μεταξύ 1954 και 1974, οι Ισραηλινοί κατάφεραν να συγκεντρώσουν συνολικά 53 μετάλλια στους Πανασιατικούς Αγώνες, αποδεικνύοντας τη δυναμική τους στην περιοχή
Τι ισχύει στα άλλα αθλήματα
Η ένταξη του Ισραήλ στο ευρωπαϊκό αθλητικό πλαίσιο δεν περιορίζεται στο ποδόσφαιρο. Το ίδιο καθεστώς ισχύει και για άλλα δημοφιλή αθλήματα, όπως το μπάσκετ, το βόλεϊ, το χάντμπολ και ο στίβος, επεκτείνοντας την παρουσία της χώρας σε όλες τις κορυφαίες διοργανώσεις της Ευρώπης.
Στο μπάσκετ, η Μακάμπι Τελ Αβίβ αποτελεί παραδοσιακή δύναμη της Euroleague, της κορυφαίας διασυλλογικής διοργάνωσης στην ήπειρο. Τη σεζόν 2025/26, η παρουσία της ισραηλινής πόλης θα ενισχυθεί ακόμη περισσότερο, καθώς στη λίγκα θα συμμετάσχει και δεύτερη ομάδα, η Χάποελ Τελ Αβίβ.
Σε αντίθεση με την UEFA, η Euroleague Basketball είχε δείξει άμεση δράση απέναντι στη Ρωσία, αποκλείοντας άμεσα τις ομάδες της από τις διοργανώσεις όταν προέκυψε ανάγκη. Ωστόσο, όσον αφορά το Ισραήλ, η λίγκα δεν έχει εκδηλώσει καμία πρόθεση να προχωρήσει σε ανάλογες κυρώσεις. Οι μόνοι που έχουν θέσει δημόσια το ζήτημα είναι πολιτικοί και φορείς εκτός του ίδιου του αθλητικού θεσμού, με πιο πρόσφατο παράδειγμα τη δυναμική παρέμβαση της Ισπανίδας Υπουργού Αθλητισμού.
