Διεθνή

Παγκόσμιο Κύπελλο 2034: «Πόσο κοντά θα μπορούσε να φτάσει η FIFA σε μία “εταιρική ανθρωποκτονία”;»

Σε μια χώρα όπου χιλιάδες μετανάστες-εργάτες έχουν πεθάνει από το 2016, ένα τεράστιο οικοδομικό έργο βρίσκεται προ των πυλών. Η στέψη (της Σαουδικής Αραβίας ως διοργανώτρια) τον Δεκέμβρη θα είναι σίγουρα η πιο άθλια, αιματηρή, καταστροφική πράξη στην ιστορία του παγκόσμιου οργανωμένου αθλητισμού, σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian.

Ο συντάκτης του κειμένου στέκεται στο μεγάλο ερώτημα: Για το ενδεχόμενο ευθύνης της FIFA σε οποιαδήποτε τραγικά αποτελέσματα συνδέονται με τη φιλοξενία του Παγκοσμίου Κυπέλλου από τη Σαουδική Αραβία.

Ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα, που αντικατοπτρίζει ευρύτερες ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις συνθήκες εργασίας και τις ηθικές ευθύνες των παγκόσμιων αθλητικών οργανισμών.

Η Σαουδική Αραβία, όπως και το Κατάρ πριν από αυτήν, έχει δεχτεί έντονη κριτική για τη μεταχείριση των μεταναστών εργατών. Οι επικριτές έχουν επισημάνει το σύστημα και τις συνθήκες εργασίας που μπορεί να οδηγήσουν σε μη ασφαλή περιβάλλοντα, ιδιαίτερα σε μεγάλης κλίμακας κατασκευαστικά έργα.

Εάν παρόμοιες συνθήκες οδηγήσουν σε θανάτους εργατών κατά την προετοιμασία του Παγκοσμίου Κυπέλλου, η FIFA μπορεί να κατηγορηθεί για αμέλεια;

Υφή σκανδάλου σε μία σπουδαία διοργάνωση

Πλησιάζουμε σε ένα αποφασιστικό σταυροδρόμι. Η FIFA πρόκειται να ανακοινώσει τις νικητήριες προσφορές για τα Παγκόσμια Κύπελλα 2030 και 2034, ζωντανά από τη Ζυρίχη στις 11 Δεκεμβρίου μέσω ενός «έκτακτου εικονικού συνεδρίου», το οποίο σίγουρα ακούγεται σαν ένα συναρπαστικό είδος συνεδρίου.

Στην πραγματικότητα αυτή η διαδικασία είναι εξαιρετική από μια συγκεκριμένη έννοια. Οι υποψήφιοι για να φιλοξενήσουν την διοργάνωση του 2034 για την μεγαλύτερη και πιο προσοδοφόρα ψυχαγωγική εκδήλωση στον πλανήτη παρατάσσονται ως εξής:

 Αγαπημένη: Σαουδική Αραβία.

Κορυφαία στην λίστα: Σαουδική Αραβία.

Αουτσάιντερ: Σαουδική Αραβία.

Επικεφαλής χορηγός της FIFA: Σαουδική Αραβία.

Μοναδική υποψηφιότητα που δεν εξαλείφθηκε από ένα κλίμα αναπόφευκτης επικράτησης: Σαουδική Αραβία.

Τις τελευταίες εβδομάδες, το διοικητικό όργανο και ο «εκλεκτός» του υποψήφιος πραγματοποίησαν μια αυτοαποκαλούμενη «επιθεώρηση», τα αποτελέσματα της οποίας θα ανακοινωθούν σύντομα και τουλάχιστον θα προσφέρουν μια ψευδαίσθηση διαδικασίας.

Αυτήν τη στιγμή, το πιο ανησυχητικό ίσως είναι η σιωπή γύρω από τη διαδικασία της ανάθεσης του Παγκοσμίου Κυπέλλου 2034 στη Σαουδική Αραβία και τις πιθανές συνέπειές της, από σχεδόν κάθε εθνική ποδοσφαιρική ομοσπονδία. Ωστόσο, δεν μένουν όλοι σιωπηλοί.

Οι προειδοποιήσεις που αγνοούνται και η συναίνεση της FIFA

Τη Δευτέρα (11/9), η Διεθνής Αμνηστία δημοσίευσε την έκθεση «High Stakes Bids», στην οποία καταλήγει ότι η ανάθεση της διοργάνωσης του 2034 στη Σαουδική Αραβία θα πρέπει να διακοπεί άμεσα για να αποφευχθούν καταχρήσεις και θάνατοι που φαίνονται αναπόφευκτοι με την τρέχουσα πρακτική.

Δύο εβδομάδες πριν, η «FairSquare» δημοσίευσε τη δική της εκτενή μελέτη για τις δραστηριότητες της FIFA, καταλήγοντας ότι το διοικητικό όργανο του ποδοσφαίρου συμμετέχει σε «μια ευρεία γκάμα κοινωνικών βλαβών, περιλαμβανομένων πολύ σοβαρών και συστηματικών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Με άλλα λόγια, η FIFA δεν είναι απλώς παραπλανημένη, αλλά αποτελεί ενεργή πηγή ζημιάς, με ανθρώπους να καταπιέζονται, να υποδουλώνονται και να χάνουν τη ζωή τους στο όνομά της.

Το πιο ανησυχητικό σε αυτές τις προειδοποιήσεις είναι το πόσο… μη ανησυχητικές μοιάζουν να είναι. Δεν είναι μυστικό ότι επικρατεί γενική αδιαφορία γύρω από αυτά τα ζητήματα, μια πεποίθηση ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα, παρά τα σκληρά και απτά δεδομένα που δείχνουν τα πιθανά αποτελέσματα.

Και ας μην υπάρχει αμφιβολία, οι επιπτώσεις είναι έντονες. Το πρόσφατο ντοκιμαντέρ του «ITV: Kingdom Uncovered» μας παρουσίασε έναν ακόμα αριθμό(!), μαζί με το φιλόδοξο σχέδιο των 11 νέων γηπέδων, 185.000 νέων δωματίων ξενοδοχείων και τη χορηγία ύψους 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων της «Aramco», της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας της Σαουδικής Αραβίας.

Αυτός ο αριθμός είναι 21.000, που αντιπροσωπεύει τους θανάτους εργατών από το Νεπάλ, το Μπαγκλαντές και την Ινδία που καταγράφηκαν από την έναρξη του προγράμματος «Vision» 2030 τον Απρίλιο του 2016 – μια διαδικασία που δύσκολα θα σταματήσει με το πράσινο φως ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου.

Οι θάνατοι και η εξουσία σε έναν… άσχετο

Ο θάνατος δεν είναι πλέον μια μακρινή υπόθεση. Είναι παρών εδώ και τώρα. Έχουμε δεδομένα από το Κατάρ. Μπορούμε ακόμη και να εκτιμήσουμε με ακρίβεια τον αριθμό των θανάτων που μπορεί να αφήσει πίσω του το τουρνουά στη Σαουδική Αραβία, χωρίς να ληφθούν σοβαρές μεταρρυθμίσεις, μια υπολογιστική παράμετρο που ενδεχομένως έχει ήδη ληφθεί υπόψη από τη FIFA, απλώς ένα μέρος του «αλγορίθμου» ανάθεσης υπό τον Τζιάνι Ινφαντίνο.

Αυτό είναι κάτι καινούριο. Η ανάθεση του Μουντιάλ του Κατάρ το 2022 έγινε τουλάχιστον μέσω μιας πλήρους ψηφοφορίας (χωρίς γέλια, παρακαλώ) που μάλιστα είχε ως αποτέλεσμα μια απόφαση αντίθετη με τις επιθυμίες της τότε διοίκησης, με τον Ζεπ Μπλάτερ να ψιθυρίζει στον Ζερόμ Βάλκε «Χαμογέλα!» καθώς βρίσκονταν στη σκηνή του Fifa House, δείχνοντας παγιδευμένοι. Για τους περισσότερους, η αρχική αντίδραση ήταν ένα απορημένο ανασήκωμα των ώμων. Τότε δεν υπήρχαν στοιχεία όπως τα σημερινά που αποκαλύπτουν το τίμημα της κατασκευής.

Αντίθετα, ο Ινφαντίνο έχει πλήρη εκτελεστική εξουσία και πλήρη γνώση των πιθανών συνεπειών. Δεν πρόκειται για αρπαγή, αλλά για μια συνειδητή και διαχειριζόμενη διαδικασία. Ας χορηγήσουμε την κατασκευή του σκληροπυρηνικού σας κράτους, για λόγους αναψυχής. Ας πάρουμε τις ανταμοιβές, ας τραφούμε με τον εμφανή πόνο, ενώ υποκρινόμαστε σε ακραίο βαθμό ότι όλα γίνονται για την αγάπη του ποδοσφαίρου και για τα παιδιά.

Σε αυτό το σημείο μπορούν να ειπωθούν δύο πράγματα. Πρώτον, αυτή η απόφαση θα καταγραφεί ως ίσως η πιο άθλια, αιματηρή και καταστροφική πράξη στην ιστορία του παγκόσμιου οργανωμένου αθλητισμού.

Αν η αποτροπή θανάτων ήταν το πρώτο σας μέλημα, η Σαουδική Αραβία δεν θα ήταν καν στο τραπέζι των συζητήσεων. Κι όμως, ο Ινφαντίνο φαίνεται να επιδίωξε ενεργά αυτό το αποτέλεσμα, ευθυγραμμίζοντας τη FIFA με την πιο φιλόδοξη δύναμη άνθρακα, στον κόσμο και κάνοντας επιλογές που, μπορεί κανείς να υποθέσει, θα επιφέρουν άμεσα αποδεδειγμένα θάνατο και πόνο.

Αυτή η κατάσταση είναι αποτέλεσμα της γελοιωδώς παρωχημένης δομής διοίκησης της FIFA. Είναι επίσης το προϊόν αποφάσεων μιας πολύ μικρής ομάδας ανθρώπων.

Ανεξαρτήτως της «μεσσιανικής» περσόνας και της σχεδόν λατρευτικής «εσωτερικής κλίκας» (πάντα προκαλεί σοκ να βλέπεις ακόμη και μικρομεσαία στελέχη της FIFA να ενστερνίζονται τον «Τζιάνι» με κοστούμι, λευκά αθλητικά παπούτσια και το χαρακτηριστικό κενό βλέμμα), τίποτα από αυτά δεν είναι αναγκαίο.

Ο Ινφαντίνο παραμένει, όπως γράφει ο Μιγκέλ Ντελέινι στο « States of Play», «ένας τυχαίος άνθρωπος» που ανυψώθηκε σε μια θέση υπερβολικής ισχύος χωρίς την κατάλληλη εποπτεία.

Ο εγκληματικός συνεταιρισμός της ομοσπονδίας με την Σαουδική Αραβία

Με αυτά τα δεδομένα, γεννάται το ερώτημα: Πόσο κοντά βρίσκεται η FIFA στο να διαπράξει ένα έγκλημα εταιρικής ανθρωποκτονίας, επιλέγοντας αυτό το μονοπάτι και αποτυγχάνοντας να μειώσει τις πιθανές αρνητικές συνέπειες;

Αυτό που εξετάζουμε εδώ είναι μια πορεία δράσης που, κατά πάσα πιθανότητα, θα συνδεθεί έμμεσα με τον θάνατο. Ο κόσμος μπορεί να έχει φτάσει σε μια κατάσταση απάθειας, όμως σε ποιο βαθμό υπάρχουν στοιχεία που να συνιστούν πραγματική νομική παράβαση, είτε ποινική είτε αστική;

Ο Χιου Σάουθι, δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το «Matrix Chambers», επισημαίνει ότι, παρόλο που οι πιθανότητες να υπάρξει μια επιτυχής ποινική δίωξη είναι «πολύ χαμηλές», τα ζητήματα που προκύπτουν «θα έπρεπε να αποτελούν έγνοια για τη FIFA». Όπως εξηγεί, τα στοιχεία για μια υποθετική ποινική δίωξη θα ήταν ιδιαίτερα συγκεκριμένα και κατά συνέπεια δύσκολα να αποδειχθούν. «Πρέπει να υπάρχει σοβαρή παραβίαση του καθήκοντος φροντίδας. Αυτός είναι ένας υψηλός στόχος. Ωστόσο, στην προκειμένη περίπτωση, μπορεί να υποστηριχθεί ότι αυτός ο στόχος έχει παραβιαστεί, καθώς υπάρχουν τόσα πολλά προειδοποιητικά σημάδια που αγνοήθηκαν».

«Μπορεί να προκύψουν ζητήματα αιτιότητας. Για παράδειγμα, ίσως χρειαστεί να αποδείξει ένας εισαγγελέας ότι η Σαουδική Αραβία δεν θα είχε αποκτήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο χωρίς τις παραλείψεις της FIFA. Θα υπάρχουν επίσης ζητήματα δικαιοδοσίας». Μέχρι στιγμής, το ενδεχόμενο αυτό παραμένει εξαιρετικά μακρινό. Κανείς δεν έχει θέσει ακόμα ερωτήματα στο θέμα αυτού του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Η FIFA συνεχίζει να μιλά για τις υποχρεώσεις των Εθνών στο θέμα των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ωστόσο, για τον μέσο παρατηρητή, ίσως είναι δύσκολο να μην υποπτευθεί ότι τα κομμάτια του παζλ αναμένονται να ενωθούν.

Όπως δηλώνει ο Στέφεν Κόκμπερν της Διεθνούς Αμνηστίας: «Η FIFA γνωρίζει ότι εργάτες είναι πιθανό να πεθάνουν αν αναθέσει το Παγκόσμιο Κύπελλο στη Σαουδική Αραβία χωρίς να εξασφαλίσει τις κατάλληλες προστασίες. Δεν θα μπορέσουν ποτέ να ισχυριστούν ότι δεν προειδοποιήθηκαν, ότι δεν είχαν την ευκαιρία να το αποτρέψουν. Καθώς οι απαιτήσεις για δικαιοσύνη και λογοδοσία αναπόφευκτα θα αυξάνονται, ίσως μια μέρα αυτό το γεγονός να αποκτήσει σημασία».

Με άλλα λόγια, πρόκειται για μια υποθετική άσκηση. Αλλά πώς ακριβώς θα μπορούσε να αναπτυχθεί αυτή η υπόθεση; Σύμφωνα με τη βρετανική νομοθεσία, η σχετική ποινική παράβαση πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία: καθήκον φροντίδας προς τον θανόντα, παραβίαση αυτού του καθήκοντος, αλυσίδα αιτιότητας μεταξύ παραβίασης και βλάβης και συμπέρασμα ότι η αμέλεια ήταν «σοβαρή», ότι δηλαδή υπήρξε πλήρης αδιαφορία για τη ζωή και την ασφάλεια των άλλων και γι’ αυτό πρέπει να τιμωρηθεί. Τι ξέρουμε, λοιπόν;

Το καθήκον φροντίδας

Σε μη νομικό επίπεδο, δεν είναι δύσκολο να υποστηρίξουμε ότι η FIFA έχει ένα καθήκον φροντίδας προς όσους πλήττονται από την κατασκευή και την πραγματοποίηση των διοργανώσεών της. Ο ίδιος ο Τζιάνι Ινφαντίνο χρειάζεται ελάχιστη αφορμή για να υιοθετήσει μια σωτήρια στάση, μιλώντας για τον ιερό ρόλο της FIFA, για την αποστολή της στον κόσμο. «Έχουμε την ευθύνη να βοηθήσουμε στην αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων… Είτε μιλάμε για τα ανθρώπινα δικαιώματα… Θα πρέπει να παίξουμε τον δικό μας ρόλο στην «ομάδα», έχοντας υπόψη ότι εκπροσωπούμε 211 χώρες, ολόκληρο τον κόσμο», είχε δηλώσει ο Ινφαντίνο στην ομιλία του για την επανεκλογή του τον Μάρτιο του 2023, γεμάτη με τους συνήθεις αυτοθαυμασμούς για τη διάσωση του πλανήτη και τη διδασκαλία του κόσμου να τραγουδά.

Η πολιτική ανθρωπίνων δικαιωμάτων της FIFA από το 2017 περιλαμβάνει σαφείς δηλώσεις για την υποχρέωση φροντίδας των ανθρώπων στο περιβάλλον της: «Με μια τέτοια μεγάλη επιρροή έρχεται και η ευθύνη. Η ομοσπονδία αναγνωρίζει την υποχρέωσή της να υπερασπιστεί την εγγενή αξιοπρέπεια και τα ίσα δικαιώματα όλων όσων πλήττονται από τις δραστηριότητές της». Οι καταστατικοί κανόνες της FIFA για το 2022 περιγράφουν μια υποχρέωση να «σέβεται όλα τα διεθνώς αναγνωρισμένα ανθρώπινα δικαιώματα», ενώ στους κανονισμούς για την υποβολή υποψηφιοτήτων του 2034 προστίθεται η ρήτρα: «Όταν τα διεθνή πρότυπα ανθρώπινων δικαιωμάτων έρχονται σε σύγκρουση με εθνικούς νόμους και κανονισμούς, η ομοσπονδία πρέπει να ακολουθήσει το ανώτερο πρότυπο».

Η τάση είναι πάντα να αγνοεί κανείς τέτοιες διακηρύξεις, υποθέτοντας ότι πρόκειται για λόγια χωρίς ουσία. Ωστόσο, η FIFA υποστηρίζει ότι αναλαμβάνει ρητά ηθική ευθύνη, προφανώς ως δικαιολογία για τα υπερβολικά κέρδη και την αυτοπροβολή της. Μπορεί αυτή η ρητορική να έχει νομική σημασία;

Συγκρίνετε την με την εκτίμηση της Διεθνούς Αμνηστίας στην έκθεσή της «High Stakes Bids», όπου αναφέρεται ότι «με δεδομένη την κλίμακα των σχεδίων της Σαουδικής Αραβίας για το Παγκόσμιο Κύπελλο, είναι σαφές ότι το τουρνουά του 2034 είναι πολύ πιθανό να στιγματιστεί από εκμετάλλευση, διακρίσεις και καταπίεση». Πώς συνδυάζονται όλα αυτά; Πώς μπορεί κανείς να τα δει και τα δύο ταυτόχρονα και να πει «όχι, δεν είναι το πρόβλημά μας»; Είναι τουλάχιστον μια εξαιρετικά δύσκολη θέση για οποιονδήποτε οργανισμό.

Η παραβίαση του καθήκοντος φροντίδας και οι συνέπειες για τη FIFA

Αν υποτεθεί ότι υπάρχει καθήκον φροντίδας από τη μεριά της FIFA, τότε το επόμενο βήμα είναι να αποδειχθεί ότι αυτή το παραβίασε, ενώ θα πρέπει να προσδιοριστεί και ποιος φορέας είναι υπεύθυνος για αυτήν την παραβίαση. Η απόφαση για τον οικοδεσπότη του Παγκοσμίου Κυπέλλου μπορεί να παρουσιάζεται ως μια διαδικασία ψηφοφορίας, ωστόσο, στην πραγματικότητα, πρόκειται για έναν μοναχικό θρόισμα. Στην προετοιμασία για την απόφαση αυτή, ο Τζιάνι Ινφαντίνο και η διοίκηση της ομοσπονδίας φαίνεται να έλαβαν άμεσα βήματα που ανοίγουν τον δρόμο για τη Σαουδική Αραβία να κερδίσει την υποψηφιότητα. Η ανάθεση του Παγκοσμίου Κυπέλλου 2030 σε τρεις ηπείρους περιορίζει τις υποψηφιότητες για το 2034 στην Ασία ή την Ωκεανία, και οι πιθανοί οικοδεσπότες είχαν μόλις 25 ημέρες για να εκφράσουν την πρόθεσή τους. Μόνο η Σαουδική Αραβία προχώρησε. Η νορβηγική ποδοσφαιρική ομοσπονδία χαρακτήρισε τη διαδικασία αυτή «μη διαφανή», ενώ η FIFA επιμένει ότι ήταν απολύτως διαφανής.

Πέρα από αυτό, υπάρχει η ένδειξη ότι οι απαιτήσεις για την υποψηφιότητα έχουν προσαρμοστεί για να εξυπηρετήσουν αποκλειστικά τη Σαουδική Αραβία. Ο αριθμός των υπαρχόντων γηπέδων που απαιτούνται έχει μειωθεί από επτά σε τέσσερα. Η ομοσπονδία έχει εγκρίνει μια έκθεση ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τη Σαουδική Αραβία, η οποία στην έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας χαρακτηρίζεται ως μέρος μιας «τεχνικής προσποίησης». Η εταιρεία «AS&H Clifford Chance», που υπογράφει την έκθεση, διατηρεί στενές επαγγελματικές σχέσεις με σαουδαραβικές κυβερνητικές υπηρεσίες και το Δημόσιο Επενδυτικό Ταμείο της χώρας. Η FIFA την επέλεξε ως δήθεν ανεξάρτητο αξιολογητή της υποψηφιότητας της Σαουδικής Αραβίας. Ένας συνασπισμός 11 οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων την έχει χαρακτηρίσει ως «θανάσιμα ελαττωματική». Κάτι παραβιάζεται εδώ, είτε νομικά είτε ηθικά.

Σε άλλα μέρη, έχει προταθεί ότι η FIFA έχει χαλαρώσει τις απαιτήσεις της για τα ανθρώπινα δικαιώματα, προκειμένου να διευκολύνει την υποψηφιότητα της Σαουδικής Αραβίας. Οι απαιτήσεις αυτές ήταν σαφείς σε όλα τα στάδια της διαδικασίας για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2026. Οι απαιτήσεις για το 2034 μοιάζουν, αντιθέτως, με ασθενές υλικό.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας: «Η FIFA υπονόμευσε τη δυνατότητά της να ασκήσει πίεση, ακολουθώντας μια διαδικασία επιλογής χωρίς ανταγωνιστικές υποψηφιότητες ή ξεχωριστές ψηφοφορίες. Επίσης, περιορίστηκε αυστηρά στο πεδίο της αξιολόγησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σαουδική Αραβία, παραβιάζοντας τις ίδιες τις πολιτικές και ευθύνες της για τα ανθρώπινα δικαιώματα».

Είναι δύσκολο να μην δημιουργηθεί η αίσθηση ότι το τουρνουά προσαρμόζεται στις ανάγκες του μοναδικού υποψηφίου. Και αυτό, φυσικά, έχει συνέπειες.

Αιτιότητα: Οι άνθρωποι που θα πληρώσουν το τίμημα

«Χωρίς αμφιβολία, εργάτες θα πεθάνουν». Η Διεθνής Αμνηστία δεν δυσκολεύεται να καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα. Υπάρχουν αρκετά στοιχεία που το επιβεβαιώνουν. Έχουμε τους αριθμούς από το Κατάρ. Έχουμε το γεγονός ότι το βιβλίο υποψηφιότητας της Σαουδικής Αραβίας («Growing. Together») περιγράφει ατέλειωτες κατασκευαστικές δραστηριότητες, με το υπερ-συγκρότημα «Neom» να είναι το κεντρικό γιγαντιαίο πρότζεκτ. Η Σαουδική Αραβία σχεδιάζει να μας παρουσιάσει ένα γήπεδο του Παγκοσμίου Κυπέλλου 350 μέτρα πάνω από το έδαφος. Πολύ καλά, ποιοι θα το κατασκευάσουν;

Η προτεινόμενη «οροφή» γήπεδο στην περιοχή του «Neom» θα κατασκευαστεί 350 μέτρα πάνω από το έδαφος.

Το εργατικό δυναμικό για τέτοιες γιγαντιαίες κατασκευές εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από μετανάστες. Η Σαουδική Αραβία εφαρμόζει το σύστημα σπόνσορα ή «kafala», το οποίο υποχρεώνει τους εργάτες να είναι δεμένοι με έναν μόνο εργοδότη. Η Σαουδική Αραβία θα υποστηρίξει ότι έγιναν μεταρρυθμίσεις σε αυτό το σύστημα το 2021, οι οποίες, όμως, έχουν περιγραφεί από την «Human Rights Watch» ως «περιορισμένες, προβληματικές και σε καμία περίπτωση δεν καταργούν το σύστημα kafala».

Αυτή τη στιγμή, έχουμε αποδείξεις όπως εκείνες της εκπομπής «Kingdom Uncovered του ITV», η οποία παρουσιάζει έναν εφιαλτικό κόσμο για τους Ινδούς και Πακιστανούς μετανάστες σε καταυλισμούς χωρίς φαγητό ή επαρκή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, με θανάτους χωρίς έρευνες ή σωστά πιστοποιητικά θανάτου. Σύμφωνα με το ίδιο τηλεοπτικό πρόγραμμα, πάνω από 2.000 Νεπαλέζοι εργάτες έχουν πεθάνει στη Σαουδική Αραβία από το 2016, με το ένα τρίτο αυτών να κατατάσσονται ως ανεξήγητοι θάνατοι. Κατά την ίδια περίοδο, 19.000 Μπαγκλαντεσιανοί και Ινδοί εργάτες έχουν χάσει τη ζωή τους.

Οι εργάτες στην κατασκευή του υπερ-συγκροτήματος «The Line» λέγεται ότι εργάζονται για 15 ώρες την ημέρα, 12 από αυτές κάτω από το έδαφος, με ελάχιστη ξεκούραση και παράπονα για αδιαφορία των συνθηκών διαβίωσης και κούρασης να αγνοούνται. Ένα βίντεο δείχνει εργάτες που λένε ότι δεν έχουν πληρωθεί για 10 μήνες. «Νιώθουμε παγιδευμένοι σαν σκλάβοι», λέει ένας από αυτούς. Δεν πρόκειται για σύνθετους υπολογισμούς. Χωρίς αυστηρές και αποτελεσματικές μεταρρυθμίσεις, οι αρένες του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2034 θα σκιάζονται από φαντάσματα.

Αμέλεια, σοβαρότητα και τιμωρία

Ακόμα και αν όλα τα παραπάνω μπορούσαν να αποδειχθούν, το  αδίκημα της εταιρικής ανθρωποκτονίας απαιτεί και κάτι άλλο να αποδειχθεί: η αμέλεια πρέπει να είναι εξαιρετικά προφανής και καταφανής. Και αυτό, αν ποτέ φτάσουμε εκεί, ίσως να μην είναι και τόσο δύσκολο να αποδειχθεί. Τι άλλο μπορεί να είναι αυτό, όταν υπάρχουν συνεχείς προειδοποιήσεις, και όταν παρατηρείται ένα μονοπάτι γεμάτο από κόκαλα και πτώματα από το Κατάρ 2022;

Δεν πρόκειται για την κατασκευή μιας υποθαλάσσιας πλατφόρμας πετρελαίου ή για την αποίκιση της Σελήνης. Το ποδόσφαιρο μπορεί να διεξαχθεί οπουδήποτε. Και όμως, η FIFA φαίνεται πρόθυμη να διοργανώσει το παγκόσμιο φεστιβάλ της σε μια χώρα που κατατάσσεται τέταρτη στον κόσμο στην εκτίμηση της σύγχρονης δουλείας, όπου οι γυναίκες κινδυνεύουν με 10 χρόνια φυλάκιση για την επιλογή των ρούχων τους και για τις απόψεις τους για τα δικαιώματά τους, και όπου οι εκτελέσεις έχουν διπλασιαστεί από το 2015. Ένα Παγκόσμιο Κύπελλο, ενδυναμώνει και νομιμοποιεί όλα αυτά.

Για την ώρα, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να συνεχίσουμε να μιλάμε γι’ αυτό, να πολεμάμε έναν δρόμο στρωμένο με τη λογική του «τι άλλο να κάνουμε;» και την ηθική σχετικότητα, αλλά και τη δυσκολία να διατηρηθεί το απαιτούμενο επίπεδο αγανάκτησης σε έναν κόσμο που όλο και περισσότερο οργανώνεται γύρω από κάθετες γραμμές εξουσίας.

Η Σαουδική Αραβία θα παραμείνει αδιάφορη στις πολιτικές πιέσεις λόγω της ενεργειακής της δύναμης και της αυταρχικής δομής της. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η FIFA δεν έχει κερδίσει τη δύναμή της και δεν έχει δικαίωμα να την ασκεί με τόση αδιαλλαξία και ατιμωρησία. Και πέρα από αυτό, το Παγκόσμιο Κύπελλο δεν είναι μόνο ζήτημα της FIFA. Oι εθνικές ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες έχουν ευθύνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κάθε ψήφος υπέρ αυτής της απόφασης είναι και μια υπογραφή πάνω στο αίμα εκείνων που θα το οικοδομήσουν.