«Δεν θέλουμε να έχουμε… celebrities διαιτητές, αλλά να τους κανουμε… ανθρώπους », δηλώνει ο Χάουαρντ Γουέμπ, επικεφαλής διαιτησίας της Professional Game Match Officials Limited (PGMOL), καθισμένος στο πλάι του γηπέδου σε προπονητικό καμπ προετοιμασίας στην Ισπανία για την ελίτ των Άγγλων ρέφερι.
«Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά απόδοσης που εξετάζουμε αφορά τη φυσική κατάσταση και την ικανότητα να ανταποκρίνονται άνετα στις ολοένα αυξανόμενες φυσικές απαιτήσεις του παιχνιδιού», τονίζει.
Στο πλαίσιο ενός ειδικού επεισοδίου του podcast Inside the World of Premier League Referees, το «The Athletic» ανέλυσε σε βάθος για να δει πώς οι διαιτητές προετοιμάζονται και λειτουργούν σε μια σεζόν υπό έντονη πίεση και κριτική.
«Η κριτική είναι αναμφίβολα πιο έντονη από ποτέ», σημειώνει ο Γουέμπ, εκφράζοντας την ανησυχία του για την αυξανόμενη «αμφισβήτηση των κινήτρων πίσω από τις αποφάσεις», αντί να θεωρούνται απλώς «ανθρώπινες» και «ληφθείσες τη στιγμή από κάποιον που θέλει να κάνει πολύ καλά τη δουλειά του».
«Ο κόσμος σχηματίζει την άποψη ότι υπάρχει κάτι άλλο πίσω από την απόφαση. Δεν υπάρχει», ξεκαθαρίζει.
VAR: πρόοδος αλλά και περιθώριο βελτίωσης
Η χρήση και η εφαρμογή του VAR παραμένει «καυτό» θέμα. «Είναι σχεδόν σαν βαρόμετρο για το πόσο επιτυχημένα αποδίδουμε τη διαιτησία μας», λέει ο Γουέμπ, αναφερόμενος σε μια σεζόν «προόδου» το 2024-25.
Ο πρώην διαιτητής της Premier League και του τελικού Μουντιάλ επισημαίνει ότι τα λάθη του VAR μειώθηκαν από 31 την περίοδο 2023-24 σε 18 την περασμένη σεζόν, με συνολική ακρίβεια αποφάσεων στο 97,5%, σύμφωνα με την ανεξάρτητη επιτροπή Key Match Incidents που αξιολογεί τις επιδόσεις των ρέφερι.
Ο ίδιος παραδέχεται ότι υπάρχει ακόμη δρόμος: «Κάθε λάθος μπορεί να έχει τεράστιο αντίκτυπο, γι’ αυτό και εστιάζουμε συνεχώς στο να μειώνουμε τον αριθμό τους όσο γίνεται περισσότερο».
Ανακοινώσεις VAR και νέες τεχνολογίες
Μετά τις δοκιμές σε διοργανώσεις Κυπέλλου, οι ανακοινώσεις των διαιτητών για αποφάσεις VAR προς το κοινό θα επεκταθούν και στην Premier League τη νέα σεζόν.
Στο επταήμερο καμπ κοντά στο Αλικάντε, οι διαιτητές έκαναν πρακτική σε σταθμό VAR στο γήπεδο προπόνησης. Ο διαιτητής Πίτερ Μπανκς παραδέχεται: «Ήμασταν λίγο διστακτικοί, γιατί αυτό δεν υπήρχε στο… σενάριο. Όμως θα είμαστε όσο πιο έτοιμοι γίνεται για να το πετύχουμε από την αρχή της σεζόν».
Η PGMOL έχει προσλάβει τον πρώην Ολλανδό διαιτητή Κέβιν Μπλομ ως προπονητή απόδοσης VAR, ο οποίος επιβλέπει το ενισχυμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης που ξεκίνησε το 2024.
Ο Ματ Ντόνοχιου, διαιτητής της EFL που προωθήθηκε σε καθήκοντα VAR στην Premier League, δηλώνει: «Μέχρι να καθίσεις σε εκείνη την καρέκλα για πρώτη φορά και να ζήσεις τι σημαίνει να παρέμβεις σε αγώνα Premier League, δεν καταλαβαίνεις πλήρως την αδρεναλίνη που νιώθεις».
Νέοι κανονισμοί και καινοτομίες
Το podcast αναφέρεται επίσης στους νέους κανονισμούς και στις καινοτομίες, όπως οι κάμερες στους διαιτητές (ref cams) και η ημιαυτόματη τεχνολογία οφσάιντ, καθώς και στον νέο κανονισμό των οκτώ δευτερολέπτων για τους τερματοφύλακες, ώστε να αποφεύγεται το καθυστέρημα.
«Είναι κάτι που θεωρούσα αναγκαίο τα τελευταία χρόνια, γιατί ήταν δύσκολο να τιμωρήσεις έναν τερματοφύλακα», λέει ο Μπανκς, ο οποίος σκοπεύει να μετράει με το χέρι τα τελευταία πέντε δευτερόλεπτα: «Θέλω μόνο να βεβαιωθώ ότι το δύο είναι από τη σωστή μεριά και όχι ανάποδα!».
Ο Άντι Μάντλεϊ εξηγεί ότι δοκιμάζουν τεχνικές για να βοηθήσουν τους φιλάθλους που βρίσκονται μακριά στα μεγάλα γήπεδα: «Ακόμα και μικρές κινήσεις, όπως ένα νεύμα κάθε φορά που μετράμε τα δευτερόλεπτα, μπορεί να κάνουν διαφορά».
Η ψυχολογική πίεση και η στήριξη
Ο Μάντλεϊ μιλά ανοιχτά και για το ψυχολογικό βάρος: «Υπήρξαν φορές που πήρα μια απόφαση το Σάββατο και έπρεπε να σκεφτώ αν είμαι στην κατάλληλη ψυχολογική κατάσταση να διαιτητεύσω ξανά επτά μέρες μετά».
Την περσινή σεζόν, ο διαιτητής Ντέιβιντ Κουτ απομακρύνθηκε από την PGMOL έπειτα από δημοσιεύματα της The Sun. Σε ένα βίντεο φαινόταν να επικρίνει τον Γιούργκεν Κλοπ, ενώ σε δεύτερο η εφημερίδα ισχυρίστηκε ότι φαινόταν να εισπνέει λευκή σκόνη μέσω χαρτονομίσματος. Μετά το σκάνδαλο, αποκάλυψε ότι είναι ομοφυλόφιλος και είχε κρύψει τη σεξουαλικότητά του για να αποφύγει την κακοποίηση από τους οπαδούς.
Ο Γουέμπ τονίζει ότι η ψυχική υγεία είναι προτεραιότητα για την PGMOL, με ειδικούς προπονητές και ψυχολόγους στη διάθεση των διαιτητών: «Δεν περιμένουμε απλώς να το αντέξουν με το γνωστό “σκληρό πρόσωπο” των Άγγλων. Το να ζητήσεις βοήθεια δεν είναι αδυναμία και δεν θα επηρεάσει τους ορισμούς σου».
Ελίτ φυσική προετοιμασία και σωματομετρικά δεδομένα
Η ψυχολογική στήριξη συνδυάζεται με κορυφαία φυσική προετοιμασία και λεπτομερή ανάλυση δεδομένων απόδοσης καθ’ όλη τη σεζόν. «Μόλις τελειώσουν μια προπόνηση, είτε στο Κάρλαϊλ είτε στο Καζακστάν, συγχρονίζουν τα δεδομένα και μπορούμε να τα δούμε», εξηγεί ο επικεφαλής αθλητικός επιστήμονας της PGMOL, Φράνσις Μπανς, που επιβλέπει τεστ μέγιστης ταχύτητας και αντοχής (MAS).
Ο προπονητής φυσικής κατάστασης Ματ Γουίλμοτ περιγράφει το MAS ως «τεστ για να δεις ποιος είναι διατεθειμένος να φτάσει στα όριά του». Ο βοηθός διαιτητή της Premier League, Άκιλ Χάουσον, το αποκαλεί απλά: «Κόλαση».
Το τεστ έχει σκοπό να διασφαλίσει ότι μπορούν να συμβαδίσουν με παίκτες όπως ο Άντονι Ελάνγκα της Νιούκαστλ, που φτάνει τα 37 χλμ/ώρα. «Εμείς δουλεύουμε στα 32-33 χλμ/ώρα, οπότε είμαστε κοντά», λέει ο Χάουσον.
Η καθημερινότητα των διαιτητών
Ο Τζέιμς Γουίλσον μιλά για τα πάντα, από τις αποφάσεις οφσάιντ που μοιάζουν «με μπαλόνι παραλίας» μέχρι τις ύβρεις από τις κερκίδες: «Με έχουν αποκαλέσει τα πάντα».
Ο τέταρτος διαιτητής Τζον Μπάσμπι θυμάται ένα περιστατικό όπου «ένας οπαδός με περίμενε στο πάρκινγκ», ενώ ο διαιτητής Τζέιμς Λίνινγκτον καταλήγει: «Δεν είναι σωστό να πρέπει να έχουμε “δέρμα από ατσάλι”, αλλά δυστυχώς είναι κομμάτι της κουλτούρας μας».
Ακόμα και λεπτομέρειες όπως τσίχλα με καφεΐνη, προπονητικά γούρια και ειδικά smoothies έχουν ρόλο στον κόσμο της διαιτησίας. «Όσο καλύτερη φυσική κατάσταση έχουμε, τόσο περισσότερη ενέργεια έχει ο εγκέφαλος για να παίρνει καθαρές αποφάσεις, αντί να την ξοδεύει στην αποκατάσταση», εξηγεί η επικεφαλής διατροφολόγος και αθλητική επιστήμονας Βίκι Σμιθ.
